نقش سویا در کاهش عوارض دوران یائسگی

یائسگی عبارت است از قطع دائمی قاعدگی؛ که به دو دسته تقسیم می شود:

- یائسگی فیزیولوژیک یا طبیعی.

- یائسگی ناشی از برداشتن تخمدان ها در سنین قبل از یائسگی که مصنوعی است و در این مورد، قطع قاعدگی در اثر در آوردن و نبود تخمدان ها است.

در مورد یائسگی فیزیولوژیک که در اثر پیری ایجاد می شود و بیشتر از مورد دوم وجود دارد ، باید گفت که سن متوسط یائسگی 51 سالگی است، اما حدود 4 درصد زنان قبل از 40 سالگی دچار یائسگی زودرس می شوند.

مشکلات عمده ی این دوران عبارتست از : گر گرفتگی و پوکی استخوان.

به احساس گرمای شدید در قسمت فوقانی بدن به مدت 30 ثانیه تا 5 دقیقه ، گر گرفتگی گفته می شود.

پوکی استخوان از دیگر عوارض مهم این دوران است. هر سال که از یائسگی می گذرد، حدود 5/1-1 در صد از توده ی استخوانی از دست می رود و در 65-60 سالگی ممکن است شکستگی های استخوانی در ستون مهره ها ایجاد شود.

به دلیل شایع بودن این عوارض، محققان درصدد پیدا کردن مواد و راه هایی برای درمان یا پیشگیری از آنها هستند. از جمله ی این مواد می توان به سویا اشاره کرد.

نقش سویا چیست؟

سویا به عنوان یک غذای اصلی و مهم در بسیاری از کشورهای آسیایی مصرف می شود که دارای مواد مغذی با ارزشی مانند پروتئین است. پروتئین سویا اسید آمینه های ضروری مورد نیاز بدن را تامین می کند. هنگامی که سویا به همراه برنج مصرف می شود، پروتئین آن با پروتئین فرآورده های گوشتی برابری می کند، در حالی که میزان کلسترول و چربی آن پایین است.

مواد موجود در سویا از سرطان های وابسته به هورمون مانند سرطان سینه و سرطان پروستات جلوگیری می کنند.

از دیگر اثرات مهم سویا، کاهش عوارض ناشی از یائسگی از جمله گر گرفتگی است. معمولاً برای کاهش این عارضه در این دوران ، داروهای هورمونی تجویز می شود. سویا دارای موادی است که بدون ایجاد مشکلات ناشی از استروژن (هورمون زنانه که در داروها هم هست) حالت گر گرفتگی را در خانم ها کاهش می دهد. البته برای داشتن این اثر بایستی سویا به طور مداوم مصرف شود.

در دوران قبل از یائسگی نیز بسیاری از زنان دچار بعضی اختلالات هورمونی می شوند که به علت شرایط فیزیولوژیک بدن است. بررسی ها نشان داده مصرف سویا در این دوران نیز، می تواند سطح هورمون بدن زنان را تنظیم کند.

سویا می تواند از پوکی استخوان دوران یائسگی جلوگیری کند. تحقیقات نشان داده است که سویا اثر محافظتی بر روی سطح استخوان حیوانات دارد، ولی صد در صد ثابت شده نیست.

بیشترین اثر سویا کاهش گر گرفتگی دوران یائسگی است . کمی هم در درمان واژنیت موثر است که یک التهاب دستگاه تناسلی و از ناراحتی های شایع این دوران است. علت واژنیت کاهش سطح هورمون استروژن است و تا حدودی با اثرات مشابه هورمونی مواد موجود در سویا ، این عارضه بر طرف می شود.

تمامی این اثرات فقط با مصرف مداوم و طولانی مدت سویا دیده می شود. از مصرف محصولات سویا هیچ گونه عارضه ی خطرناکی گزارش نشده است، مگر افراد کمی که امکان دارد به سویا حساسیت داشته باشند و در این صورت باید از مصرف آن خودداری کنند.

مشکلات قلبی – عروقی از دیگر عوارض دوران یائسگی هستند. بررسی ها ثابت کرده، پروتئین سویا می تواند از بیماری قلبی- عروقی جلوگیری کند. در یک بررسی، کلینیک تغدیه ی آمریکا دو گروه را در نظر گرفتند. یک گروه پروتئین سویا را مصرف کردند و گروه دوم پروتئین شیر را. مشاهده شد در گروه اول میزانLDL ( کلسترول بد) بیشتر کاهش پیدا کرده است.

در بررسی دیگری ، در یک دوره به 94 خانم یائسه ی سالم ( که سیگار و هورمون خارجی مصرف نمی کردند) روزانه فقط 42 گرم پروتئین سویا یا پروتئین شیر دادند و برای ثبات وزن، مصرف سایر منابع انرژی محدود شد. پس از 12 هفته، میزانLDL کاهش یافته بود ولی میزان بقیه ی مواد تغییری نکرده بود. ولی میزان کاهشLDL در صورت مصرف پروتئین سویا بیشتر از پروتئین شیر بود.

در طی این بررسی ها پزشکان این مرکز تغذیه به این نتیجه رسیدند که به دلیل کاهش میزانLDL پس از مصرف سویا ، احتمال خطر بیماری قلبی – عروقی نیز کاهش می یابد