تفاوت کلیساهای کاتولیک و پروتستان

يکي از سئوالاتي که بدفعات مطرح شده و خوانندگان در خواست آنرا داشته اند تا دراين رابطه در مورد آن صحبت شود. تفاوت کليساهاي کاتوليک و پروتستان و مراجع رهبري آنها مي باشد که در اينجا ما سعي نموديم با پاسخي لازم جوابگو آندسته از عزيزاني باشيم که خواستار اين موضوع بوده اند.

تفاوت کليساهاي کاتوليک و پروتستان يکي از سئوالات رايج و معمولي است که از همان ابتدا به ساکن مطرح مي گردد. اگر چه شرح تفاوت اعتقادات کاتوليکها و پروتستانها امري است دشوار که نياز به وقت بسيار دارد اما سعي ما اين است که با بررسي مختصر اما جامع به اين سئوال جواب لازم را بدهيم. اما نکته بسيار مهم که بايد به آن توجه کرد اين است که همه مذاهب مسيحيت ( يعني کليساهاي ارتودکس، کاتوليک، و پروتستان) بر سر اصول اصلي اعتقادات با يکديگر توافق دارند. همه کليساها بدون هيچ گونه ترديدي ايمان دارند که عيسي مسيح پسر يگانه خداست که براي نجات بشر تن گرفت، از مريم باکره زاده شد، همچون انسان زيست و بر صليب براي کفاره کردن گناهان بشر جان سپرد. همچنين او (عيسي مسيح) در روز سوم از مرگ زنده شد به آسمان بازگشت و روزي براي داوري جهان باز خواهد گشت. همه کليساها ايمان دارند به روح القدس، روح مقدس خدا که رستگاري را در دل بشر به عمل در مي آورد و همه ايمان دارند که انسان فقط به واسطه ايمان به فداکاري مسيح بر روي صليب از طريق توبه و ايمان رستگار مي گردند.

اما تفاوت کلي کاتوليکها و پرتستانها بر سر نکات عمده زير مي باشد:

1- مرجع ايمان و عمل:
يکي از اختلافات مهم کاتوليکها و پروتستانها ظاهراً بر سر اين است که اصول ايمان و عمل مسيحيت را چه مرجعي تعيين مي کند. اعتقادات مسيحيت و مناسک و روش زندگي اجتماعي و فردي مسيحيان را کدام منبع و مرجعي تعيين مي کند؟
کليساي کاتوليک بر اساس سنت باستاني کليسا به سه مرجع معتقد است: نخست کتاب مقدس، دوم اگر موضوع يا مساله اي در کتاب مقدس تصريح نشده باشد نوشته هاي پدران کليسا در سده هاي نخستين مسيحيت و سنن و رسومي که از آن روزگار باقي مانده است مرجع قرار مي گيرد. سوم تصميمات و مصوبات مجمع اسقفان کليسا هاي کاتوليک از سراسر جهان تحت رياست پاپ (مسئول روحاني تمام کليساهاي کاتوليک جهان) تعيين کننده اعتقادات يا مناسکي است که در دو منبع و مرجع اول يافت نمي شود. اين نگرش کليساي کاتوليک چنين استدلال مي کند که مسيح نخست کليسا را بنياد نهاد و بعد از آن کليسا ( رسولان و جامعه نخستين مسيحيت ) کتب عهد جديد را به وجود آورد مفسر اين کتب نيز کليسا بود پيش از تدوين کتاب هاي عهد جديد به صورت کتب مرجع مسيحيت اين کليسا (مجمع اسقفان) بود که در خصوص اعتقادات و عبادات مسيحي نظر مي داد و اتخاذ تصميم مي کرد حتي پذيرش الهامي بودن 27 کتاب عهد جديد (انجيل) نيز توسط کليسا صورت گرفت به عبارتي ديگر کليساي کاتوليک معتقد است که طبق انجيل متي فصل 18 آيه 15- 20 و انجيل يوحنا فصل 14 آيه 26و فصل 16 يوحنا آيات 12 - 14 و فصل 20 يوحنا آيات 21- 23، کليسا صاحب اقتدار و مرجعيت مي باشد و روح القدس آن را در همه دوره ها و اعصار به جميع راستي هدايت مي فرمايد و آنچه را که مسيح در زمان حيات بشري خود صراحت نداد بر آن مکشوف مي سازد. بايد پذيرفت که کليساي کاتوليک در برخي از مقاطع تاريخ خصوصاً در اواخر قرون وسطي از اين اقتدار به تفريط بهره گرفت به همين سبب نهضت پروتستان به صورت واکنشي افراطي در مقابل آن قد علم کرد و بديهي است که در هر دو زمينه چه در افراط و چه در تفريط هميشه اشتباهاتي رخ مي دهد واکنش افراطي پروتستانها اين بوده که يگانه مرجع اعتقادات و روش زندگي مسيحي را فقط و فقط کتاب مقدس بدانند به زعم پروتستانها هر اعتقادي که در کتاب مقدس يافت نشود نمي تواند جزو اصول اعتقادات مسيحي قرار گيرد. شعار اصلاح گران اين بود فقط کتاب مقدس بعنوان معيار مي تواند باشد و نمي توان نوشته هاي پدران کليسا به آن افزود و يا در کنار آن آورد و با کتاب مقدس همطراز شمرده شود. اما اين شعار هيچگاه در عمل قابل عمل نبوده است چرا که همواره مسائلي در عرصه ايمان و عمل وجود دارد که در کتاب مقدس صراحتاً نيامده است در چنين مواردي هر شاخه اي از کليسا هاي پروتستان طبق تشخيص و صلاحديد رهبران خود دست به اتخاذ تصميم و تفسير کتاب مقدس مي زند به عبارت ديگر کليسا هاي پروتستان نيز عملاً اصول اعتقادات خود را توسط مجمع رهبران خود تعيين مي کنند اما مجمعي که در مقايسه با مجمع علماي کاتوليک طبعاً کوچکتر است.

2- آيين هاي کليسايي:
عيسي مسيح در طول زندگي بشري خود دو آيين وضع نمود يکي آيين غسل تعميد است و ديگري آيين عشاء رباني(يا شام خداوند). رسولان عيسي مسيح نيز در کتاب عهد جديد فقط به اين دو آيين اشاره کرده اند. اما کليساي کاتوليک به استناد نوشته ها و سنن پدران کيسا علاوه بر اين دو آيين پنج آيين ديگر را نيز جزو آيين هاي کليسايي به حساب مي آورند که عبارتند از آيينهاي تائيد، توبه و مصالحه، تدهين بيماران، انتصاب به مقام کهانت و ازدواج زوجين. کليساهاي پروتستان فقط به همان دو آييني که در کتاب عهد جديد آمده است قائلند. در زمينه موضوع آيينها صرفنظر از تعدادشان آنچه که کاتوليکها و پروتستانها را از يکديگر متمايز مي سازد اهميتي است که هر يک از ايشان براي اين آيينها قائل است در کليساي کاتوليک آيينها خصوصاً آيين عشاء رباني عناصر اصلي عبادت را تشکيل مي دهند حال آنکه در کليساي پروتستان موعظه کتاب مقدس در مرکز مراسم عبادي قرار دارد. در کليساي کاتوليک آيينها تجليات و مظهرهاي ملموس فيض خدا و حقايق مجرد و غير ملموس روحاني مي باشند در حاليکه در کليسا هاي پروتستان بيشتر به خود حقايق در شکل تجريدي و انتزاعي شان توجه مي شود. در کليساي کاتوليک اهميت آيينها قدرت خاصي به کشيشان مي بخشد در حاليکه در کليساهاي پروتستان کشيشان از چنين اقتداري بر خوردار نيستند.

3- مساله رهبري کليسا و تشکيلات اداري:
کليسا ي کاتوليک داراي ساختار سازماني و سلسله مراتب مشخصي است که پاپ به معني پدر در راس کليساي کاتوليک قرار دارد. تحت نظارت پاپ اسقفان تعيين و منصوب و به خدمت مشغول مي شوند هر اسقف مسئول امور کليساهاي منطقه اي است که تحت تظارت او قرار دارد. اسقف کشيشان کليساهاي منطقه را تعيين مي کند. در مذهب پروتستان هر شاخه داراي سازمان و تشکيلات خاص خود مي باشد. مانند تشکيلات کليسا هاي انگليکن و لوتري. ساير کليساهاي پروتستان نيز اکثراً به صورت محلي و مستقل اداره مي شوند حتي اگر از مجمعي بين المللي نيز بر خوردار باشند.

4- موضوع کتاب مقدس:
در مورد کتاب مقدس دو تفاوت عمده ميان کاتوليکها و پروتستانها وجود دارد يکي بر سر تعداد کتابهاي کتاب مقدس مي باشد و ديگري بر سر تفسير آن.
تعدد کتب و بخش هاي کتاب مقدس:
کليساهاي کاتوليک علاوه بر 66 بخش کتاب مفدس (39 کتاب در عهد عتيق و 27 کتاب در عهد جديد) چند کتاب ديگر را که به کتب عهد عتيق قرار داد که اين موضوع بر مي گردد به قرن پانزدهم ميلادي. اما پروتستانها تنها همان 39 کتاب اوليه عهد عتيق را منبع موثق مي دانند و آنرا را به رسميت مي شناسند. در خصوص تعداد کتب عهد جديد (انجيل) ميان همه مذاهب مسيحيت اتفاق نظر وجود دارد.
مسئله تفسير کتاب مقدس:
کليساي کاتوليک معتقد است که حق تفسير کتاب مقدس و تدوين اصول اعتقادات با کليسا است . در کليساي کاتوليک يک مرجع عالي وجود دارد به نام magisterium که در مورد تفسير بخشهاي مورد مناقشه از کتاب مقدس نظر مي دهد و اين نظر براي کاتوليکها صائب است اما در کليساهاي پروتستان هر فرد مسيحي و هر کليسا در تفسير کتاب مقدس آزاد مي باشد.

5- موضوع رستگاري:
در عهد جديد رستگاري انسان منوط به ايمان آوردن شخص به عيسي مسيح به عنوان پسر خدا مي باشد که از آسمان به زمين آمد، انسان شد و رنج کشيد، مصلوب شد و جان سپرد و روز سوم پس از مرگش با بدن خود زنده شد. اين موضوع پايه ايمان مسيحي مي باشد که شخص بايد ايمان بياورد که مرگ مسيح بر روي صليب براي کفاره گناهانش مي باشد و اين کفاره قادر است او را از مجازات ابدي در جهنم رستگار سازد و حيات جاوداني را در همين دنيا نصيب فرد سازد. شخص با ايمان آوردن به اين حقايق زندگي خود را نيز تسليم عيسي مسيح مي نمايد و عهد مي کند که مطابق تعاليم مسيح و هدايت روح القدس زندگي کند. همه مسيحيان از هر مذهب و کليسايي به اين اصل بنيادين اعتقاد دارند. تفاوت در نحوه پياده کردن اين حقيقت در زندگي مسيحيان مي باشد که نگرش افراد را متفاوت مي نماياند. کليساهاي کاتوليک از آنجا که براي کليسا مرجعيت و جاودانگي بسيار رفيع قائلند معتقدند که فيض(بخشش بلا عوض خدا) و رستگاري از از طريق کليسا و آيينهاي کليسايي به سوي شخص جاري مي شود. بعبارت ديگر کسي که مشتاق دريافت رستگاري از طريق مسيح است بايد نخست آيين توبه و مصالحه و بعد آيينهاي تعميد و تائيد را به جا آورد آنگاه به کليسا مي پيوندد و مي تواند در آيين عشاء رباني و ساير آيينها شرکت کند. از آنجا که اين آيينها را فقط کشيشان مي توانند به جا آورند طبعاً ايشان از مقام و جايگاه خاصي در انتقال فيض و رستگاري به افراد برخوردار هستند. کليساهاي پروتستان فقط و فقط ايمان را اساس رستگاري بشر مي دانند و وظيفه کشيشان و خادمين کليسا فقط اعلام مژده رستگاري و خدمت به کساني است که به اين مژده ايمان مي آورند اما ايشان شخصاً اقتداري در رستگاري فرد ندارد هر فرد با شنيدن و ايمان آوردن به اين پيام (خبر خوش انجيل) رستگار مي گردد و حيات جاوداني را مستقيماً از خدا دريافت دارد و بتوسط خون عيسي مسيح از گناهانش پاک شده و شايسته زندگي ابدي از زمان حال مي گردد.

اميد به اينکه اين بررسي توانسته باشد که جوابگو آندسته از دوستان باشد که در اين رابطه بدنبال اطلاعات بيشتر مي گردند.